Azərbaycanda növbəti parlament seçkilərinin vaxtından əvvəl keçiriləcəyi artıq məlumdur. Mərkəzi Seçki Komissiyasının (MSK) sədri Məzahir Pənahov da mətbuata son açıqlamasında buna eyham vurub.

Onun konkret danışmaması seçkilərin tarixi ilə bağlı yekun siyasi qərarın verilməməsi ilə bağlıdır.

Seçkilərin önə çəkilməsi  noyabrın 11-25-də Azərbaycanda keçiriləcək, ümumilikdə 160-dan artıq ölkədən 90 minə qədər iştirakçının qatılacağı COP-29 beynəlxalq iqlim konfransı ilə bağlıdır.

Konstitusiyaya görə, noyabrın birinci bazar günü parlament seçkiləri keçirilməlidir ki, bu tarix də beynəlxalq tədbirə hazırlığın qızğın mərhələsinə təsadüf edir.

Hökumətdəki mənbələrdən Gununsesi.info-nə daxil olan məlumatda bildirilir ki, Milli Məclisin yaz sessiyasının sonunda (31 mayda) bu barədə qərar verilə bilər.

Seçki Məcəlləsinə görə, seçkilər təyin olunduğu tarixdən 2 ay sonra keçirilməlidir. Beləliklə, avqust ayının birinci həftəsi Azərbaycanda növbədəkənar parlament seçkiləri baş tuta bilər. Bu istiqamətdə MSK ötən ilin dekbar ayından etibarən müəyyən hazırlıq işləri aparıb.

Qeyd edək ki, adıçəkilən qurumun qərarı ilə ölkədə bəzi seçki dairələrinin dislokasiyası və adları dəyişdirilib, Naxçıvan MR-da bir dairə ləğv olunaraq onların sayı 7-dən 6-ya salınıb, Sumqayıt şəhərində isə bir seçki dairəsi artırılaraq ümumi say 5-ə çatdırılıb. Habelə başqa dairələrin də adları və əhatə etdiyi inzibati ərazi vahidlərində dədyişikliklər aparılıb.

Bundan başqa seçki komissiyalarının tərkibinə də “əl gəzdirilib” üzvlərin, texniki heyətinin tərkibi müəyyən qədər dəyişdirilib. Aparıcı üzvlərin məzuniyyətləri də ertlənib ki, bu da “məzuniyyət ayı” hesab olunan avqsutda seçkilərin keçiriləcəyi ehtimalını artırır.

Seçkilərin tarixinin elan olunmaması həm də Milli Məclisin səlahiyyətinə vaxtından əvvəl necə xitam veriləcəyi ilə bağlı gedən müzakirələrin bitməməsi ilə əlaqəlidir.

Əldə etdiyimiz məlumata görə, hökumət 2019-cu il 7 fevralında Milli Məclisin özünü buraxması barədə qərarı təkrar etmək istəmir. Çünki bu, Konstitusiyaya zidd addım olub, Əsas Qanunda qanunverici orqanın özü-özünü buraxmaq səlahiyyəti yoxdur.

Maddə 98.1 Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin buraxılması

Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin eyni çağırışı bir il ərzində iki dəfə Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinə etimadsızlıq göstərdikdə və ya Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin, Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin və Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı İdarə Heyətinin kollegial fəaliyyəti üçün zəruri olan sayda üzvlüyə namizədləri Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən iki dəfə təqdim edildikdən sonra, qanunla müəyyən edilmiş müddətdə təyin etmədikdə, habelə bu Konstitusiyanın 94-cü və 95-ci maddələrində, 96-cı maddəsinin II, III, IV və V hissələrində, 97-ci maddəsində göstərilən vəzifələrini aradan qaldırıla bilməyən səbəblər üzündən icra etmədikdə, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisini buraxır.

Beləliklə, Konstitusiyaya görə, Milli Məclisə təqdim edilən layihələrə 20 gün ərzində baxılmazsa və 14 gün müddətinə təsdiq olunmazsa, Prezident parlamenti buraxa bilər. Mənbələrimiz bildirir ki, mayın sonuna qədər parlamentin Prezident tərəfindən buraxılması üçün bu konstitusion əsaslar təmin olunacaq.

4 il əvvəl Milli Məclisin özünü buraxması zamanı Konstitusiyada müəyyən edilmiş əsasların heç biri mövcud olmayıb. Sadəcə qanunverici orqan bu qənaətə gəlmişdi ki, fəaliyyətini yeni dövrün şərtlərinə uyğunlaşdırmaq üçün özünü buraxmalıdır.

VII çağırş Milli Məclisin tərkibinin necə formalaşdırılacağı da maraq doğrurur. Hakim Yeni Azərbaycan Partiyası namizədlər siyahısna kimləri daxil edəcək, ötən dövr ərzində iqtidardan vurulmuş yüksək çinli məmurların yaxınları deputat ola biləcəklərmi?

Həmçinin, yaşı 70-dən artıq olan millət vəkillərinin bir çoxunun Milli Məclisə vidalaşacağını barədə mediada yazılanlar özünü doğruldacaqmı? Müxalifət camiyyəsindən parlamnetə kimlər düşəcək, indiki tərkibdən hansı siyasi təşkilatların nümayəndələri kənarda qalacaq? Deputat olmağa can atan tanınmış media və ictimaiyyət nümayəndələrindən bu dəfə kimlərin “bəxti açılacaq”? Seçkiləri boyot edən müxalifət qüvvələri bu dəfə necə, prosesdə aktiv iştirak edəcəklərmi?

Seçkilər yaxınlaşdıqca media bu suallara aydınlıq gətirməyə çalışır. Hadisələrin gedişatı artıq bəzi sualların cavablarını aydınlaşdırmağa imkan verir. Ehtimal etmək olar ki, Naxçıvan MR Ali Məclisinin keçmiş  sədri Vasif Talıbovun özü və yaxın ətrafı nə Milli Məclisdə də, nə də yerli Ali Məclisdə təmisl olunacaq. Bu baxımdan, Muxtar Respublikadan seçilən 5 deputat azı dördü fərqli isimlər olacaq.

Hakim partiyanın da deputat korpusunda ciddi dəyişikliklər edəcəyi qaçılmazdır. Xatırtladaq ki, 2 il əvvəl YAP-ın çoxillik rayon, şəhər şöbələrinin rəhbərləri dəyişirilib, onların fəaliyyəti Hesablama Palatası tərəfindən audit olunmuşdu. Onların yerinə partiyanın inzibati aparatında və rayon şöbələrində “kölgədə qalmış” kadrlar irəli çəkilib. YAP rəhbərliyinin yenilənmə prosesini Milli Məclisə göndərəcəyi deputat siyahısına da şamil edəcəyi gözlənilir. Belə ki, 3 dəfədən artıq millət vəkili seçilmiş şəxslərin əksəriyyəti, habelə yaşlı deputatların heç biri bu dəfə namizəd ola bilməyəcək. Onları yeni kadrlar əvəzləyəcək.

Qeyd edək ki, IV çağırış Milli Məclisdə yüksək çinli məmurların yaxın qohumları, habelə onların səyi ilə parlamentə düşmüş, amma fəaliyyəti ilə deputat mandatını doğrulda bilməyən şəxslər var. Ötən 4 il ərzində onlar Milli Məclisdə, eləcə də hər hansı ictimai-siyasi fəaliyyətlə yadda qalmayıb, hətta təmisl etdikləri rayonlarda belə görünməyiblər. Bu kateqoriyadan olan 10-a yaxın deputatın mandatla vidalaşacağı realdır.

Müxalifətə gəldikdə, hazırki parlament müxalifətinin tərkibi xeyli dəyişiləcəyi gözlənilir. Məsələn hazırda “ana müxalifət” partiyası hesab olunan VHP-nin 77 yaşlı sədri sədri Sabir Rüstəmxanlının seçkilərdə iştirak etməyəcəyi gözlənilir. Partiyanın iki deputatı, hazırki vitse-spiker Fəzail İbrahimli və Rəfael Hüseynovun isə mandatlarını qoruyacağı gözlənilir. ƏHD Partiyasının sədri Qüdrət Hüseynquliyev, Böyük Quruluş partiyasın sədri Fazil Mustafa parlament fəaliyyətini davam etdirəcəyi şübhə doğurmur, amma Ana Vətən Partiyasının sədri, 77 yaşlı Fəzail Ağamalının 30 ilə yaxın deputatlıq karyerasının sonu gələcək.

Konstruktiv müxalifət partiyaları arasında isə Milli Məclisə düşmək uğrunda ciddi rəqabət var. Hakimiyyət bu dəfə onların bir neçəsinə “yaşıl işıq” yandırması realdır.

Bu sırda prezident seçkilərində iştirak etməyən və Prezident İlham Əliyevi dəstəkləyən Ümid Partiyasının sədri İqbal Ağazadənin, Xalq Partiyasının sədri Pənah Hüseynin, Ağ Partiyanın sədri Tural Abbaslının, habelə prezident seçkilərində iştirak etmiş Böyük Azərbaycan Partiyasının sədri Elşad Musayevin, Liberal Demokrat Partiyasının sədri Fuad Əliyevin, Haqq Ədalət Partiyasın sədri Əli İnsanovun adlarını çəkmək olar.

Yayda keçiriləcək seçkilərdə AXCP və Milli Şuranın, Müsavat Partiyasının da seçkiləri qatılacağı gözləniləndir. Bir çox mənbələr hakimiyyətin yenidən başqan seçilən İsa Qəmbərin deputat mandatı almasına mane olmayacağını, habelə, bəzi müxalifətçilərin də parlamentə keçmək şansının olduğunu qeyd edirlər.

Ötən seçkilərdə dairələrinin nəticələri ləğv olunmuş şəxslərdən “Yeni Müsavat” media Qrupunun rəhbəri Rauf Arifoğlunun bu dəfə mərhum deputat Qənirə Paşayevanın 3 dəfə seçildiyi 105 saylı Tovuz Seçki Dairəsindən namizəd olacağı gözənilir. Hüquq müdafiəçisi Çingiz Qənizadə isə mətbuata 80 saylı İmişli-Beyləqan Seçki Sairəsindən namizəd olmaq üçün üzv olduğu YAP-ın qərarını gözlədiyini deyib.

Yeni seçkilərdə parlamentdə hazırki vitse-spikerlərən birinin deputat seçilməyəcəyini, hazırda yüksək post tutan bəzi məmurların isə yenidən millət vəkili kimi görmək mümkün olacaq…